انواع پروتئین و همه‌چیز دربارۀ عملکرد و ساختار آن‌ها

نقش انواع پروتئین در بدن انسان

انواع پروتئین هر کدام نقش سازنده‌ای در بدن ما دارند.

انواع پروتئین	پروتئین‌های ساختاری
	آنتی بادی‌ها
	پروتئین‌های انقباضی
	آنزیم‌ها
	پروتئین‌های هورمونی
	پروتئین‌های ذخیره‌سازی
	ایمونوگلوبولین‌ها
	پروتئین گیرنده

1- پروتئین‌های ساختاری

پروتئین‌های ساختاری، که به عنوان پروتئین‌های فیبری نیز شناخته می‌شوند، از اسیدهای آمینه تشکیل شده‌اند و وظایف حیاتی متعددی در بدن انسان دارند. نقش‌های اصلی این نوع پروتئین شامل موارد زیر می‌شود:

ایجاد و حفظ ساختار

• کلاژن: فراوان‌ترین پروتئین در بدن، عنصر اصلی استخوان‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها و پوست است.
• کراتین: در مو، ناخن‌ها و لایه بیرونی پوست یافت می‌شود.
• الاستین: به پوست خاصیت ارتجاعی می‌دهد.

حمایت و ثبات

• عضلات: پروتئین‌های ساختاری مانند اکتین و میوزین، انقباض و شل شدن عضلات را برای حرکت امکان‌پذیر می‌کنند.
• مفاصل: پروتئین‌های موجود در غضروف، مانند کلاژن و پروتئوگلیکان، به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و اصطکاک را در مفاصل کاهش می‌دهند.

حمل و نقل

• هموگلوبین: اکسیژن را در گلبول‌های قرمز خون حمل می‌کند.
• لیپوپروتئین‌ها: چربی‌ها را در سراسر بدن حمل می‌کنند.

نقش‌های ثانویه پروتئین‌های ساختاری در بدن ما شامل موارد زیر است:

• ایمنی: آنتی‌بادی‌ها با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند. پروتئین‌های کمپلمان نیز سیستم ایمنی را در برابر عوامل بیماری‌زا فعال می‌کنند.
• تنظیم هورمون‌ها: هورمون‌ها مانند انسولین و گلوکاگون، قند خون را تنظیم می‌کنند. فاکتورهای رشد نیز رشد و ترمیم بافت‌ها را تحریک می‌کنند.

2- آنتی بادی‌ها

آنتی‌بادی‌ها، که به عنوان ایمونوگلوبولین نیز شناخته می‌شوند، پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن انسان تولید می‌شوند و نقش کلیدی در دفاع در برابر عفونت‌ها دارند. وظایف اصلی آنتی بادی‌ها در زیر آمده است:

• شناسایی و اتصال به عوامل بیماری‌زا: آنتی‌بادی‌ها به طور خاص به آنتی‌ژن‌ها، که مولکول‌های موجود در سطح عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، متصل می‌شوند.
• خنثی کردن عوامل بیماری‌زا: آنتی‌بادی‌ها می‌توانند با اتصال به عوامل بیماری‌زا، آنها را غیرفعال کرده و از ورود آنها به سلول‌ها جلوگیری کنند.
• فعال کردن سیستم ایمنی: آنتی‌بادی‌ها می‌توانند سلول‌های سیستم ایمنی را فعال کرده و آنها را به سمت عوامل بیماری‌زا هدایت کنند.

3- پروتئین‌های انقباضی

پروتئین‌های انقباضی، که به عنوان پروتئین‌های حرکتی نیز شناخته می‌شوند، گروهی از پروتئین‌ها هستند که در عضلات یافت می‌شوند و نقش کلیدی در حرکت و انقباض عضلات دارند. این پروتئین‌ها وظایف اصلی زیر را بر عهده دارند:

• تولید نیروی انقباضی: پروتئین‌های انقباضی با اتصال و لغزیدن بر روی یکدیگر، نیروی لازم برای انقباض عضلات را تولید می‌کنند.
• تنظیم انقباض عضلات: پروتئین‌های انقباضی با اتصال به کلسیم، انقباض عضلات را تنظیم می‌کنند.
• حفظ ساختار عضلات: به حفظ ساختار عضلات و جلوگیری از پارگی آنها کمک می‌کنند.

در صورت نیاز می‌توانید مقاله پروتئین چیست؟ را نیز مطالعه کنید.

4- آنزیم‌ها

آنزیم‌ها پروتئین‌های کاتالیزوری هستند که، سرعت واکنش‌های شیمیایی در بدن انسان را افزایش می‌دهند. بدون آنزیم‌ها، بسیاری از واکنش‌های شیمیایی در بدن به قدری کند اتفاق می‌افتند که، با زندگی سازگار نیستند. وظایف اصلی آنزیم‌ها در بدن شامل موارد زیر می‌شود:

• هضم غذا: آنزیم‌های گوارشی مانند آمیلاز، پروتئاز و لیپاز، مولکول‌های بزرگ غذا را به مولکول‌های کوچک‌تر قابل جذب تبدیل می‌کنند.
• متابولیسم: آنزیم‌ها نقش کلیدی در متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها دارند.
• تولید انرژی: آنزیم‌ها در تنفس سلولی و تولید ATP، که منبع انرژی سلول‌ها است، نقش دارند.
• انعقاد خون: آنزیم‌ها در انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی نقش دارند.
• پاسخ ایمنی: آنزیم‌ها در سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها نقش دارند.

5- پروتئین‌های هورمونی

پروتئین‌های هورمونی، که به عنوان هورمون‌های پپتیدی نیز شناخته می‌شوند، گروهی از هورمون‌ها هستند که از اسیدهای آمینه تشکیل شده‌اند و نقش‌های حیاتی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای بدن انسان دارند. وظایف اصلی پروتئین‌های هورمونی شامل موارد زیر است:

• تنظیم رشد و نمو: هورمون‌های رشد مانند هورمون رشد انسانی (HGH) و انسولین‌ مانند فاکتور رشد 1 (IGF-1) رشد و نمو استخوان‌ها، عضلات و سایر بافت‌ها را تنظیم می‌کنند.
• تنظیم متابولیسم: هورمون‌هایی مانند انسولین و گلوکاگون سطح قند خون را تنظیم می‌کنند. هورمون‌های تیروئید متابولیسم کلی بدن را تنظیم می‌کنند.
• تنظیم تولید مثل: هورمون‌هایی مانند تستوسترون و استروژن تولید مثل و صفات جنسی را تنظیم می‌کنند.
• تنظیم خلق و خو: هورمون‌هایی مانند سروتونین و دوپامین خلق و خو و احساسات را تنظیم می‌کنند.
• تنظیم خواب: هورمون ملاتونین خواب و بیداری را تنظیم می‌کند.

6- پروتئین‌های ذخیره‌سازی

پروتئین‌های ذخیره‌سازی، که به عنوان پروتئین‌های ذخیره‌ای نیز شناخته می‌شوند، گروهی از پروتئین‌ها هستند که در سلول‌ها ذخیره می‌شوند و در مواقع نیاز به عنوان منبع اسیدهای آمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند. پروتئین‌های ذخیره‌سازی وضایف زیر را بر عهده دارند:

• ذخیره اسیدهای آمینه: پروتئین‌های ذخیره‌سازی اسیدهای آمینه را برای سنتز پروتئین‌های جدید در مواقعی که، اسیدهای آمینه کافی در رژیم غذایی وجود ندارد، ذخیره می‌کنند.
• تنظیم اسمز: پروتئین‌های ذخیره‌سازی مانند آلبومین به تنظیم اسمز در سلول‌ها و مایعات بدن کمک می‌کنند.
• حمل و نقل مواد مغذی: پروتئین‌های ذخیره‌سازی آهن را در خون حمل می‌کنند.
• تولید انرژی: پروتئین‌های ذخیره‌سازی می‌توانند در مواقع نیاز به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرند.

7- ایمونوگلوبولین‌ها

ایمونوگلوبولین‌ها که به عنوان آنتی‌بادی نیز شناخته می‌شوند، پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن انسان تولید می‌شوند و نقش کلیدی در دفاع در برابر عفونت‌ها دارند. عملکرد ایمونوگلوبولین‌ها در بدن ما شامل موارد زیر می‌شود:

• شناسایی و اتصال به عوامل بیماری‌زا: ایمونوگلوبولین‌ها به طور خاص به آنتی‌ژن‌ها، که مولکول‌های موجود در سطح عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، متصل می‌شوند.
• خنثی کردن عوامل بیماری‌زا: ایمونوگلوبولین‌ها می‌توانند با اتصال به عوامل بیماری‌زا، آنها را غیرفعال کرده و از ورود آنها به سلول‌ها جلوگیری کنند.
• فعال کردن سیستم ایمنی: ایمونوگلوبولین‌ها می‌توانند سلول‌های سیستم ایمنی را فعال کرده و آنها را به سمت عوامل بیماری‌زا هدایت کنند.

8- پروتئین گیرنده

پروتئین‌های گیرنده که به عنوان گیرنده‌های سلولی نیز شناخته می‌شوند، پروتئین‌هایی هستند که در سطح سلول‌ها قرار دارند و به مولکول‌های خارجی مانند هورمون‌ها، نوروترانسمیترها و فاکتورهای رشد متصل می‌شوند. وظایف اصلی آنها شامل موارد زیر می‌شود:

• دریافت و انتقال سیگنال‌ها: پروتئین‌های گیرنده سیگنال‌ها را از مولکول‌های خارجی دریافت و آنها را به داخل سلول منتقل می‌کنند.
• تنظیم فعالیت سلول‌ها: پروتئین‌های گیرنده با انتقال سیگنال‌ها به داخل سلول، فعالیت سلول‌ها را تنظیم می‌کنند.
• تنظیم رشد و نمو: پروتئین‌های گیرنده نقش کلیدی در تنظیم رشد و نمو سلول‌ها و بافت‌ها دارند.
• تنظیم تمایز سلولی: پروتئین‌های گیرنده به تمایز سلول‌های بنیادی و سلول‌های تخصصی کمک می‌کنند.

انواع مختلف پروتئین نقش اساسی در عملکرد بخش‌های مختلف بدن ما دارند. بنابراین، مصرف مقدار مورد نیاز پروتئین‌ها اهمیت زیادی دارد. یکی از منابع تامین پروتئین، مکمل‌های پروتئینی است. جیمارکت تامین‌کننده انواع مکمل پروتئین، کراتین، محصولات افزایش وزن و رژیمی و سایر محصولات است. در صورت نیاز به دریافت مشاوره می‌توانید از طریق تماس تلفنی یا شبکه‌های اجتماعی مختلف با کارشناسان مجموعه در ارتباط باشید.

ساختار پروتئین به چه صورت است؟

ساختار پروتئین به چهار سطح مختلف تقسیم می‌شود:

1- ساختار اول

• توالی اسیدهای آمینه در زنجیره پلی‌پپتیدی را نشان می‌دهد.
• تنوع و ترتیب اسیدهای آمینه، ویژگی‌های منحصر به فرد هر پروتئین را تعیین می‌کند. به طور مثال، جایگزینی یک اسید آمینه در ساختار انسولین می‌تواند منجر به بیماری دیابت شود.

2- ساختار دوم

• به نظم‌های موضعی در زنجیره پلی‌پپتیدی مانند مارپیچ آلفا و چین‌خوردگی بتا اشاره دارد.
• این ساختارها به پایداری و انعطاف‌پذیری پروتئین کمک می‌کنند.
• مارپیچ آلفا در رشته‌های کراتین مو و چین‌خوردگی بتا در ساختار آنزیم‌ها یافت می‌شود.

3- ساختار سوم

• به شکل سه بعدی نهایی پروتئین اشاره دارد.
• این ساختار توسط پیوندهای مختلف بین اسیدهای آمینه و نیروهای آبگریز و واندروالس ایجاد می‌شود.
• شکل سه بعدی پروتئین برای عملکرد صحیح آن ضروری است.

4- ساختار چهارم

• به نحوه آرایش چندین زیر واحد پروتئینی در کنار یکدیگر اشاره دارد.
• این ساختار در پروتئین‌هایی مانند هموگلوبین و آنزیم‌های چندگانه یافت می‌شود.
• ساختار چهارم به افزایش پایداری و کارایی پروتئین کمک می‌کند.

عوامل زیر ساختار پروتئین تاثیر می‌گذارند:

• توالی اسیدهای آمینه
• پیوندهای شیمیایی بین اسیدهای آمینه
• دمای محیط
• PH محیط
• حلالیت

سوالات متداول